سیستم اگزوز خودرو و عملکرد آن

اگزوز خودرو جزو قطعاتی است که همه افراد آن را دیده اند و با آن آشنایی دارند. اما قطعاً همه افراد عملکرد آن را نمیدانند و حتی اطلاع ندارند اگر اگزوز نباشد خودرو نمیتواند راه برود!

سیستم اگزوز خودرو یکی از قطعات مهمی است که وظیفه انتقال دودی که بر اثر واکنش شیمیایی داخل سیلندر ایجاد شده را بر عهده دارد.

اگزوز خودرو چیست و چه کاری انجام میدهد؟

در هر وسیله نقلیه ی موتوری باید یک راه خروجی وجود داشته باشد که دود حاصل از واکنش های شیمیایی را از موتور خارج کند.

وقتی ماشین روشن است به دلیل انفجارهای مکرر دمای آن به بیش از 800 درجه سانتیگراد می رسد و اگر این دما در داخل موتور نگه داشته شود و تخلیه نشود موتور منفجر می شود.

بنابراین مهندسین به این نتیجه رسیدند که باید یک راه خروج وجود داشته باشد که بتوانند این حرارت را کاهش دهند. اما این گازهای خروجی از اگزوز بسیار مضر هستند. گازهایی مثل مونوکسید کربن، فسفر، دی اکسید کربن و... باعث میشود محیط زیست بسیار آسیب ببیند. فکر کنید اگر میلیون ها خودرو بدون فیلتر گازهای مضر خود را آزاد کنند چه اتفاقی برای کره زمین می افتد؟

وظایف اگزوز در خودرو چیست؟

افزایش استفاده از خودرو و افزایش تولید خودرو باعث شده موضوع حفاظت از محیط زیست به موضوعی جهانی تبدیل شود.

رانندگی با خودرو باعث تولید دود می شود که نقش آن در تولید آلودگی های انسانی غیرقابل انکار است. گازهای تولید شده توسط خودروها برای گیاهان، انسان و حیوانات خطرناک است و می تواند صدمات جبران ناپذیری به زمین وارد کند.

اگزوز می تواند از این اثرات منفی جلوگیری کند و گازهای خطرناک خودرو را به حداقل برساند، بنابراین نقش آن هم برای خودرو و هم برای محیط زیست و انسان مهم است و بهتر است به ایرادات آن توجه شود.

رطوبت هوا باعث پوسیدگی اگزوز خودرو می شود و بهتر است در سرویس های دوره ای خودرو به اگزوز نیز توجه کرده و عیوب آن را برطرف کنید.

اجزای مختلف اگزوز خودرو چیست؟

اگزوز علاوه بر هدایت گازها و دود حاصل از واکنش های شیمیایی در خودرو، وظیفه دیگری نیز دارد که می توان به کاهش دما، کاهش آلاینده ها و کاهش صدا اشاره کرد.

اگزوز تنها یک لوله فلزی نیست، بلکه از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در انجام وظایف کلی اگزوز دارند که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.

منیفولد خروجی

این قسمت مستقیم از خود موتور به لوله های رابط متصل است. منیفولد وظیفه دارد دودهای خروجی از سیلندر را بگیرد و به لوله اگزوز منتقل کند.

این قطعه از فولاد، آلومینیوم یا چدن ساخته می‌شود. منیفولد معمولا در موتورها به دو شکل به کار می‌رود؛ این قطعه در موتورهای خطی در یک طرف و در موتورهایی به شکل v در دو طرف موتور قرار می‌گیرد.

لوله های رابط

درون اگزوز یک سری لوله وجود دارد که باید رابطی بین منیفولد و دیگر قسمت های اگزوز که در ادامه به آنها اشاره می کنیم باشد.

این لوله ها باید بر طبق یک سری استانداردها طراحی و تولید شوند، معیارهایی مثل جنس، طول، شعاع، قوس و قطر است.

این لوله ها معمولاً به شکل L طراحی می شوند و با سری های استاندارد به بازار عرضه می شوند.

کاتالیست

کاتالیز و یا کاتالیست به معنی فیلتر می باشد. به این منظور که این قسمت گازهای خطرناک موتور را میگیرد و در بهترین حالت تا 90 درصد آلایندگی آنها را تصفیه می کند و سپس از اگزوز خارج می کند تا به محیط زیست آسیب کمتری برسد.

موضوعی که پیش می آید این است که این کاتالیست ها به خاطر فرآیندی که دارند شتاب ماشین را کم می کنند و این موضوع باعث می شود بعضی از رانندگان که اطلاع کافی ندارند اقدام به باز کردن این قسمت از اگزوز کنند.

باز کردن کاتالیست اگزوز خودرو، علاوه بر آسیب رساندن حداکثری به محیط زیست باعث درست کار نکردن دیگر قسمت های اگزوز می شود.

انباره اگزوز

اما شاید این قسمت را بیشتر افراد با آن آشنا باشند. این قسمت صدا خفه کن اگزوز است.

وظیفه انباره اگزوز، کاهش سرعت گازهای خروجی بوده تا از این طریق صدای ناهنجاری به بیرون منتقل نشود. اما یک سری اگزوز های مختلف تولید شده که هر کدام با توجه به جنس و ابعادش صدای به خصوصی دارد.

این قسمت بیشتر مورد پسند  کسانی است که دوست دارند ماشینشان را اسپرت کنند، سری اگزوز خود را عوض میکنند تا لذت بیشتری از صدای اگزوز خود ببرند.

لوله خروجی اگزوز

و اما آخرین بخش از اگزوز که دود از آن خارج میشود لوله خروجی است. همانطور که از نامش مشخص است، این لوله گازهای موجود در انباره خودرو را به بیرون می فرستد. جنس این لوله معمولاً استیل است. سیستم اگزوز در خودروهای مدرن به گونه ای طراحی شده است که آلاینده های تولید شده را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

این قطعه به ظاهر ساده نقش مهمی را برای سلامت موتور بازی می کند زیرا تمام گازها و دودهای تولید شده را به خارج از خودرو هدایت می کند و اجازه نمی دهد به سیستم خودرو آسیب برساند.

اگزوز خودرو انواع مختلفی دارد؟

حال که از قسمت های داخلی اگزوز مطلع شده ایم وقت آن است که با انواع مختلف طراحی و ظاهر اگزوز ها آشنا شویم.

این طراحی های متفاوت بنا به طراحی اتومبیل و موتور آن است و حتی لوله اگزوزها بر زیبایی اتومبیل تأثیر می گذارد.همچنین گفته می شود مدل های جدیدتری از اگزوز ها در حال ساخت است.

اگزوز تک خروجی

این مدل در اکثر خودروها استفاده می شود و از همه ارزانتر است.

در این اگزوز ها فقط از یک لوله برای خارج کردن دود از سیلندر استفاده می شود. البته باید گفت که این مدل در موتورهای کم حجم و کم مصرف کاربرد دارد. چون خروجی دود و گاز کمتر است و با این مدل کار می کند.

اگزوز دو خروجی

این اگزوز ها به عنوان اگزوز دوگانه نیز شناخته می شوند که این روزها بسیار رایج هستند.

چون حجم و قدرت موتورها زیاد شده و سعی می کنند از این خروجی های دوگانه استفاده کنند تا بتوانند عملکرد بهتری داشته باشند. در عین حال باعث کاهش مصرف سوخت موتور نیز می شود. این مدل برای خودروهای توربوشارژر امروزی بسیار مناسب است.

اگزوز دوگانه مختلف

این اگزوز شباهت زیادی به اگزوز دو خروجی دارد اما با یک تفاوت کوچک.

در مدل قبلی به دلیل استفاده از مخازن بزرگتر امکان استفاده از لوله های انعطاف پذیر وجود نداشت. در نتیجه نمی توان از آنها در خودروهای کوچکتر استفاده کرد.

این اگزوزها به تولیدکنندگان اجازه می دهند به دلیل استفاده از مخازن کوچکتر، لوله های اگزوز را برای انواع ماشین ها با سایز های مختلف طراحی کنند.

اگزوز دو طرفه

این مدل اگزوزها در واقع فیس لیفت شده اگزوز دوگانه هستند و برای ماشین های اسپرت و تیون شده استفاده می شود. اکثر ماشین بازها علاقه زیادی به این مدل اگزوز ها دارند.

اگزوز high performance

سرعت خروج دود و گاز و صدا از این اگزوز ها خیلی بالاست. در مطالب بالاتر اشاره کردیم که ساختار اگزوز ها به گونه ای طراحی شده که صدا و گاز ها با سرعت کمی پخش شوند و باعث آلودگی صوتی و هوایی نشوند.

اما این اگزوز ها با آلیاژهایی که در طراحی آنها استفاده شده صدای گوشخراشی را تولید می کنند و به همین دلیل استفاده از این اگزوزها در شهر ممنوع است!

علائم خرابی اگزوز خودرو چیست؟

اگزوز هم مثل بقیه قطعات ماشین چون جنبه مصرفی دارد بعد از مدتی خراب میشود و باید به فکر تعمیر آن بود.

بسیاری از افراد به نشانه های این آسیب توجه نمی کنند و به همین دلیل هزینه های آنها افزایش می یابد. در حالی که اگر نشانه های فرسودگی و استهلاک این قطعه را می دانستند، با هزینه کمتری می توانستند به آن رسیدگی کنند.

مهمترین چیز این است که شما باید به صداهای تولید شده توسط اگزوز خود گوش دهید. اگر صدای غیرعادی می دهد، باید سریعتر نسبت به تعمیر آن اقدام کنید.

تغییر صدای اگزوز خودرو

خودرو همیشه با شما سخن می گوید! اگر به علائمی که خودرو از خود نشان می دهد دقت کنید متوجه می شوید هر نشتی یا تغییر رنگ و یا تغییر صدا به معنی خراب شدن قطعات آن قسمت است و ماشین خودش به شما اعلام می کند که چه اتفاقی برایش افتاده.

اگزوز خودرو در حالت عادی صدایی تولید نمی کند و زمانی که در صدای آن تغییری ایجاد می شود باید به دنبال ایراد در خودرو باشید.

اگر خودرو شما در آب و هوای مرطوب و شرجی مورد استفاده قرار می گیرد اگزوز ماشین در آن ها زودتر پوسیده می شود و در نهایت باید اگزوز در این خودرو ها زودتر تعویض شود.

در صورت استفاده مقطعی به طور روزانه از خودرو نیز این قطعه بیشتر خراب شده و علائم خرابی در آن ها مشاهده خواهد شد.

صداهای اگزوز بیشتر شبیه صدای انفجار، ترقه، پت پت و عطسه است. ورود مقدار زیادی بنزین به محفظه موتور و سرعت بالای احتراق به دلیل فشار دادن پدال گاز در هنگام سرد بودن موتور، منشأ بسیاری از این صداها است.

دلیل صدای پت پت اگزوز

• خراب شدن شمع ها
• خراب یا کثیف شدن سنسور ها
• خراب یا کثیف شدن حسگرهای اکسیژن
• کثیف بودن سوزن انژکتور
• عیب پیدا کردن صافی بنزین
• تنظیم نبودن قطعات الکترونیکی و سیستم برق رسانی خودرو

دلیل عطسه کردن اگزوز

• نارسانایی کامپیوتر خودرو یا ECU
• شتاب گیری ناگهانی
• معیوب بودن وایر شمع
• پارگی فیلتر هوا

دلیل صدای انفجار اگزوز

• خرابی وایر ها
• ورود ناگهانی حجم زیادی از بنزین به موتور
• خفه کردن موتور
• معیوب بودن شمع ها
• خراب بودن وایرها

دلیل صدای ترقه اگزوز

• سوراخ شدن قسمتی از اگزوز
• دور موتور ناقص
• عیب پیدا کردن شمع ها
• خرابی دلکو
• خرابی سوپاپ ها
• وارد کردن فشار زیاد به پدال گاز

اگزوز خودرو در شتاب موتور تأثیری دارد؟

بله. عملکرد سیستم اگزوز تأثیر مستقیمی در شتاب موتور دارد. عدم خروج به موقع، کامل و بی نقص گازهای تولید شده از موتور باعث می شود که موتور اجازه تنفس مجدد نداشته باشد و شتاب آن کاهش یابد.

در بعضی ماشین ها دو منیفولد مجزا نصب می شوند ، یکی برای گاز و دیگری برای دود. به همین خاطر باید 2 صدا خفه کن نیز طراحی و نصب شود.

این کار برای موتورهایی که قدرت زیادی دارند باعث می شود شتاب موتور به طور چشم گیری کاهش پیدا کند.

به همین دلیل کارخانه های سازنده اگزوز خودرو سعی می کنند پیشرانه را به گونه ای طراحی کنند که هوا به راحتی وارد آن شود.

زیرا اگر به راحتی این اتفاق نیفتد، بخشی از نیروی موتور برای غلبه بر مقاومت هوا مصرف می شود. در برخی خودروها برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی از منیفولدهای صیقلی استفاده می کنند. همچنین کاهش لوله های ورودی و بزرگتر کردن فیلتر هوا موثر است.

همچنین سعی می کنند مقاومت در مسیر خروج دود را کاهش دهند تا از تجمع و خروج متعادل از سیلندرها جلوگیری شود.

اگر اگزوز کوچک باشد یا مقاومت هوا در صدا خفه کن زیاد باشد، فشار منفی ایجاد می شود و بخشی از قدرت موتور را به سمت خود منحرف می کند. برای این منظور در طراحی اگزوز سعی می شود از هدر یا لوله هایی با انتهای پهن و آزاد استفاده شود.

سخن پایانی ...

در این مقاله سعی کردیم در مورد نحوه عملکرد اگزوز، طراحی های مختلف آن و تأثیر آن بر شتاب خودرو صحبت کنیم. در پایان باید اشاره کنم به این موضوع که سعی کنید هر قطعه اصولی را استفاده کنید و سر خود دست به تعویض قسمت های مختلف ماشین نزنید.

شاید شما این کار را برای زیبایی انجام دهید اما تأثیر بدی که بر دیگر قسمت ها می گذارد را متوجه نخواهید شد. پس قبل از هر اقدامی از متخصصین این حوزه سوال و مشورت بگیرید.