تشخیص علائم خرابی استپر موتور خودرو | آموزش جامع تعویض و شستن استپر موتور

در خودروهای امروزی با موتور انژکتوری، استپر یک قطعه حیاتی است که نقش اساسی در حفظ سلامت و ایمنی موتور دارد. این قطعه باعث می‌شود موتور در دور آرام روشن بماند. به عبارت دیگر، زمانی که راننده پای خود را از پدال گاز برمی‌دارد، استپر وظیفه ورود هوا به داخل سیلندرها را بر عهده می‌گیرد و فرایند احتراق را ادامه داده و از خاموش شدن موتور جلوگیری می‌کند. این قطعه تحت کنترل ایسیو قرار دارد و از اهمیت بالایی برخوردار است.

توضیح استپر در موتور خودرو

یکی از اجزای حیاتی موتورهای انژکتوری، استپر (Stepper) می‌باشد. به صورت ساده، استپر مسئول تنظیم دور موتور در حالت آرام است. در خودروهای با موتورهای بنزینی و سیستم انژکتوری، استپر میزان جریان هوا به موتور را کنترل می‌کند تا از کاهش دور موتور به حداقل و جلوگیری از خاموش شدن آن جلوگیری شود. در نتیجه، استپر موتور موجب فراهم آوردن گشتاور مناسب در سرعت پایین شده و باعث می‌شود در حالت بی‌حرکت، احتراق در موتور ادامه یابد و روشن بماند.

حال به توضیح تخصصی استپر می‌پردازیم. یک موتور درون‌سوز با انفجار ترکیب مناسبی از هوا و سوخت، موتور را به حرکت می‌اندازد. سوخت از طریق انژکتور و هوا از طریق دریچه‌های منیفولد گاز وارد سیلندر می‌شود و با انفجار توسط شمع، احتراق رخ می‌دهد. دریچه‌های منیفولد گاز با توجه به فشار پدال گاز توسط راننده، باز و بسته می‌شوند. هنگامی که فشار روی پدال گاز کاهش می‌یابد، دریچه هوا نسبت به این کاهش باز می‌شود و حجم هوای بیشتری به سیلندر وارد می‌شود. با این تغییرات، احتراق بهتری ایجاد می‌شود، سوپاپ‌ها با سرعت بیشتری کار می‌کنند، دور موتور افزایش می‌یابد و نهایتاً خودرو با سرعت بیشتری حرکت می‌کند.

اما گاهی اوقات راننده مجبور می‌شود پای خود را از روی پدال گاز بردارد. در این حالت، اگر دریچه منیفولد بسته شود، هوا به سیلندر وارد نمی‌شود، انفجاری رخ نمی‌دهد و موتور خاموش می‌شود. این اتفاق ناخوشایند نه‌تنها باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود، بلکه به موتور نیز آسیب می‌رساند. در این مواقع، استپر وظیفه تنظیم هوا برای موتور را برعهده می‌گیرد و از خاموش شدن آن در حالت‌هایی که فشاری روی پدال گاز نیست، جلوگیری می‌کند.

وظایف استپر موتور

با توجه به وظایف استپر موتور خودرو، می‌توان گفت پر اهمیت‌ترین کار این قطعه، تنظیم هوای موتور در شرایطی است که راننده پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارد. در هنگام تعویض دنده، توقف با دنده خلاص، توقف در ترافیک سنگین، و همچنین روشن کردن کولر ماشین، استپر وارد عمل می‌شود تا با ورود هوا به سیلندرها، دور موتور را در حد مطلوب نگه دارد و جلوگیری از خاموشی موتور را فراهم کند. بنابراین مهم‌ترین وظایف استپر موتور خودرو را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

۱. روشن نگه داشتن موتور در دور آرام.

۲. کمک به استارت زدن موتور.

۳. ایجاد تعادل میان دور موتور و گشتاور.

۴. روشن نگه داشتن موتور حین برداشت پا از روی پدال در شرایطی مانند توقف پشت چراغ قرمز و تعویض دنده.

۵. تنظیم دریچه منیفولد گاز در هنگام روشن کردن کولر ماشین.

روش عملکرد استپر خودرو

استپر موتور به عنوان یکی از قطعات اساسی پیشرانه، تحت کنترل یونیت موتور قرار دارد و به دستورات آن عمل می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که استپر در دور موتور آرام، به معنای عدم فشار بر روی پدال گاز و در حالت خاموشی، تنظیم میزان ورود هوا به موتور را به دست می‌دهد.

بطور دقیق‌تر، هر زمان که راننده موتور را راه‌اندازی می‌کند، توقف در ترافیک، توقف پشت چراغ قرمز، تعویض دنده و غیره را تجربه می‌کند و پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارد، استپر وارد عمل می‌شود و با ورود هوا به داخل موتور، جلوگیری از خاموشی آن را فراهم می‌کند.

استپر موتور در دور آرام شروع به فعالیت می‌کند و شامل اجزای مختلفی مانند موتور الکتریکی، فنر نگه‌دارنده، بوش جداکننده، کلاهک و بوش می‌شود. زمانی که راننده پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارد، کامپیوتر خودرو با توجه به اطلاعاتی که از سنسورهای مختلفی مانند حسگر دما و سنسور مپ جمع‌آوری می‌کند، دستورات لازم برای تنظیم دریچه گاز و میزان هوای ورودی را به سمت موتور الکتریکی استپر ارسال می‌کند.

موتور الکتریکی به واکنش دستورات، فنر متصل به کلاهک را باز و بسته می‌کند. به این ترتیب، کلاهک مسافتی به طول ۸ میلیمتر را به‌صورت رفت و برگشت طی می‌کند و هوای مورد نیاز برای احتراق مناسب در دور آرام و درحالت مرتبط، به موتور می‌رساند. مسیر این ۸ میلیمتری به ۴۰۰ پله تقسیم می‌شود. به این دلیل که به وضوح پله‌های متعددی دیده می‌شود، به موتور الکتریکی استپر موتور، مرحله‌ای یا پله‌ای نیز می‌گویند.

همچنین، استپر در حین استارت زدن مسیر عبور را به‌نحوی تنظیم می‌کند که موتور با حداقل استارت روشن و عملکرد صحیح خود را تا زمان گرم شدن حفظ می‌کند.

علائم خرابی استپر موتور خودرو

استپر بر روی دریچه سوخت موتور انژکتوری نصب می‌شود و وظیفه اصلی آن، حفظ خودرو در دور موتور کمتر است. با این حال، این قطعه از کاربردهای دیگری نیز برخوردار است، از جمله افزایش دور موتور در هنگام روشن کردن کولر و تنظیم هوای سیلندرها. بنابراین، هر گونه نقصان در این موارد، ممکن است نشانه خرابی استپر باشد. مهم‌ترین علائم خرابی استپر موتور خودرو عبارتند از:

۱. روشن شدن چراغ چک.

۲. خاموشی بی‌دلیل خودرو.

۳. عدم شتاب خودرو.

۴. گاز خوردن بی‌دلیل خودرو پس از روشن شدن.

۵. افزایش دور موتور پس از روشن شدن خودرو.

۶. افزایش دور موتور در هنگام افزایش دمای موتور.

۷. کاهش دور موتور هنگام روشن کردن کولر.

۸. لرزش خودرو پس از تعویض دنده.

۹. ریپ زدن خودرو.

۱۰. مصرف سوخت بیش از حد معمول و ایجاد آلایندگی.

علت‌های خرابی استپر موتور

هر یک از نشانه‌های فوق ممکن است نشانه وجود نقص و خرابی استپر موتور خودرو باشند. خرابی استپر دارای دو علت اصلی است، یکی از آن‌ها فشار زیاد بر روی پدال گاز در هنگام استارت زدن است، که این اشتباه معمولاً توسط رانندگان مبتدی انجام می‌شود.

علت دیگر خرابی استپر نیز انباشت آلودگی بر روی آن است. استپر همواره با موتور در تماس است و منطقی است که در طول زمان کثیف شود. با تمیز کردن منظم استپر موتور، می‌توانید از انباشت آلودگی جلوگیری کنید تا نیاز به تعویض آن نداشته باشید.

روش شستشوی استپر موتور

همان‌طور که ذکر شد، آلودگی مداوم استپر در نهایت منجر به خرابی آن می‌شود. بنابراین، مناسب است که هنگام مشاهده علائم خرابی استپر موتور خودرو، ابتدا استپر را بررسی و تمیز کنید. استپر کثیف عملکرد خود را از دست می‌دهد و بر روی فرآیند احتراق تاثیر منفی می‌گذارد.

شستشوی استپر موتور خودرو کاری ساده است، اگرچه نیازمند صبر است. ابتدا، با جدا کردن سر مثبت باتری، برق خودرو را قطع کنید. سپس از یک پارچه تمیز یا برس سفت، شوینده‌ای مانند اسپری انژکتور یا گازوئیل و دستکش استفاده کنید. سپس به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید تا اطلاعات دقیقی در مورد مکان استپر بدست آورید.

توجه داشته باشید که برای شستشو، خودرو باید خاموش و موتور سرد باشد. پس از پیدا کردن استپر، تمام اتصالات آن را باز کنید. باز کردن پیچ‌های استپر به کمک پیچ‌گوشتی چهارسو انجام می‌شود. سپس با استفاده از شوینده، قسمت فلزی استپر را تمیز کرده و آن را با پارچه یا برس پاک کنید. سپس منتظر بمانید تا استپر به‌طور کامل خشک شود. در همین حال، مجرای استپر را نیز با پارچه مرطوب تمیز کنید و منتظر بمانید تا خشک شود. سپس استپر را به مجرای خود وارد کرده و پیچ‌ها را بسته و اتصالات را مجدداً بررسی کنید.

قبل از روشن کردن موتور، حتماً چند بار سوئیچ ماشین را به مدت ۱۰ ثانیه باز و بسته کنید. این اقدام، از بروز خطا در ECU ماشین جلوگیری می‌کند.

روش تعویض استپر خودرو

به طور معمول پس از طی کردن ۵۰ هزار کیلومتر، نیاز استپر موتور خودرو به تعویض پیدا می‌کند. این موضوع اهمیتی ندارد که چقدر از این قطعه استفاده کرده‌اید. استپر نیز یکی از اجزای قابل تعویض خودرو است که با گذشت زمان، کارایی خود را از دست می‌دهد. زمانی می‌رسد که حتی با پاکسازی استپر، مشکل موتور حل نمی‌شود. در این شرایط، باید استپر خودرو را تعویض کنید. خوشبختانه، تعویض استپر موتور نیاز به مهارت چندان تخصصی ندارد و به راحتی قابل انجام است. اما اگر شما تمایل به انجام این کار ندارید، به تعمیرکار مورد اعتماد خود مراجعه کنید و اجازه دهید او، استپر موتور خودرو شما را با یک نمونه جدید و تازه تعویض کند.

در ابتدا، باتری خودرو را با باز کردن سر مثبت آن، از برق قطع کنید. استپر معمولاً روی سنسور دریچه گاز نصب می‌شود. اتصال الکتریکی پشت آن را جدا کنید و با استفاده از پیچ‌گوشتی، پیچ‌های استپر را باز کنید. سپس قطعه را به دقت از محلش خارج کنید. حالا استپر جدید را قرار دهید و پیچ‌ها را به جای خود ببندید. در پایان، اتصال الکتریکی پشت استپر را برقرار کرده و با وصل کردن سر مثبت باتری، سیستم برق خودرو را فعال کنید.

نتیجه‌گیری:

استپر موتور خودرو به عنوان یکی از قطعات حیاتی در خودروهای انژکتوری محسوب می‌شود که در دور آرام موتور، مانع از خاموش شدن آن می‌شود. وقتی شما در حال تعویض دنده هستید یا متوقف شده و پا از پدال گاز برمی‌دارید، استپر موتور وارد عمل می‌شود و با تأمین هوای لازم به سیلندرها، احتراق را ادامه می‌دهد تا از خاموشی موتور جلوگیری شود.

هر گونه نقص در عملکرد استپر می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند افزایش مصرف سوخت و آلودگی، کاهش شتاب خودرو، ریپ زدن و در شرایط بدتر، خاموشی غیرمنتظره موتور شود. این موضوع در نهایت سلامت موتور و ایمنی خودرو و سرنشینان آن را به خطر می‌اندازد. بنابراین، هرگاه نشانه‌های خرابی استپر را مشاهده کردید، باید بلافاصله اقدام به تمیز کردن یا تعویض آن نمایید.