روغن هیدرولیک چیست؟ | کاربرد روغن هیدرولیک فرمان در خودرو

روغن هیدرولیک در خودرو و صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارد. یکی از استفاده‌های اصلی این روغن در جک‌ها مانند جک هیدرولیک و پمپ‌های صنعتی است. در خودرو، این روغن به طور ویژه در سیستم فرمان هیدرولیک به کار می‌رود تا حرکت فرمان را روان‌تر و راحت‌تر کند. علاوه بر این، روغن هیدرولیک فرمان در گیربکس‌های اتوماتیک و برخی جعبه‌دنده‌های خودرو که به نام ترانسفرکیس یا گیربکس کمک در خودروهای دودیفرانسیل شناخته می‌شوند، نیز استفاده می‌شود. همچنین در انواع مختلفی از سیستم‌های تعلیق و کمک‌فنرها، این روغن نقش مهمی دارد. روغن هیدرولیک به دلیل ویژگی‌های خاص خود که شامل روانکاری و انتقال قدرت است، در پمپ‌ها و دیگر دستگاه‌های صنعتی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد.

روغن هیدرولیک چیست ؟ و کاربردهای آن

روغن هیدرولیک یکی از سیالات حیاتی در صنعت خودروسازی است که در ابتدا با کاربردهایی محدود در سیستم‌های فرمان هیدرولیک و جعبه دنده اتوماتیک شناخته می‌شد، اما کاربردهای آن به مراتب فراتر از این بخش‌ها است. این مایع قرمز رنگ شفاف در واقع در سیستم‌های مختلف خودرو و دیگر صنایع به کار می‌رود. از آنجا که این روغن برای اولین بار در دهه ۲۰ میلادی به منظور انتقال قدرت در سیستم‌های خودرویی اختراع شد، به سرعت جایگزین سیالات قدیمی‌تر مانند آب در سیستم‌های هیدرولیک شد. روغن هیدرولیک از نفت پایه ساخته شده است و همچنان این روش تولید ادامه دارد، اگرچه امروزه استفاده از روغن‌های گیاهی و سیلیکونی نیز به عنوان جایگزین‌های تجدیدپذیر در ساخت آن مطرح شده است. افزودنی‌های خاصی به این روغن اضافه می‌شود تا ویژگی‌هایی مانند پایداری دمایی و کاهش تغییرات ویسکوزیته آن در شرایط مختلف کاری بهبود یابد. روغن هیدرولیک فرمان همچنان در سیستم‌های جعبه دنده اتوماتیک و ترانسفرکیس خودروها استفاده می‌شود، با وجود این که استفاده از پمپ‌های هیدرولیک برای فرمان خودرو در خودروهای جدید کاهش یافته است.

ویژگی‌های روغن هیدرولیک و کاربردهای آن

روغن هیدرولیک یکی از سیالات حیاتی در صنایع مختلف است که بسته به نیازهای مختلف، انواع گوناگونی دارد. این روغن‌ها به‌طور کلی از دو نوع روغن پایه معدنی و سنتزی ساخته می‌شوند، که هر کدام ممکن است با افزودنی‌هایی ترکیب شوند تا خواص خاصی را برای کاربردهای مختلف مانند صنایع هوایی، پمپ‌ها و جک‌های صنعتی، یا سیستم‌های انتقال قدرت خودرو مانند گیربکس‌های اتوماتیک و فرمان هیدرولیک فراهم کنند. روغن هیدرولیک فرمان به‌ویژه در سیستم‌های هیدرولیک خودرویی به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود و ویژگی‌های برجسته‌ای دارد. این روغن‌ها دارای تراکم‌پذیری صفر هستند و از این رو در سیستم‌هایی مانند جعبه دنده‌ها و جک‌ها برای انتقال قدرت به‌کار می‌روند. روغن هیدرولیک باید کیفیتی داشته باشد که در شرایط مختلف کاری به‌ویژه دماهای متفاوت تمایلی به تغییر بیش از حد گرانروی خود نداشته باشد. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم روغن هیدرولیک فرمان این است که هوا در آن به‌راحتی محبوس نمی‌شود و در صورت بروز این مشکل، به سرعت از سیستم آزاد می‌شود. این روغن همچنین قابلیت روانکاری و جاری‌شدن حتی در دماهای پایین و بالا را دارد و در برابر تنش‌های برشی و خورندگی فلزات و پلاستیک‌ها مقاوم است. همچنین، روغن هیدرولیک تمایل کمی به مخلوط‌شدن با آب دارد و شفافیت بالای آن امکان مشاهده ناخالصی‌های موجود در روغن را فراهم می‌کند. این ویژگی‌ها موجب می‌شود تا روغن هیدرولیک در سیستم‌های مختلفی از جمله فرمان هیدرولیک خودرو، پمپ‌ها، و گیربکس‌ها کارایی بالایی داشته باشد.

انواع روغن هیدرولیک فرمان و کاربردهای آن

روغن هیدرولیک فرمان را می‌توان بر اساس ویژگی‌ها و ترکیب‌های مختلف به انواع گوناگونی تقسیم کرد. یکی از این دسته‌بندی‌ها، تقسیم روغن‌های هیدرولیک به نوع معدنی و سنتزی است. روغن‌های هیدرولیک معدنی بر پایه نفت خام تولید می‌شوند و به‌طور معمول برای محیط‌زیست مضر هستند. از سوی دیگر، روغن‌های سنتزی که با استفاده از ترکیبات شیمیایی تولید می‌شوند، ویژگی‌های بهتری دارند و برای استفاده در سیستم‌های پیچیده‌تری مانند فرمان هیدرولیک و جعبه دنده اتوماتیک مناسب‌تر هستند. علاوه بر این، روغن‌های هیدرولیک بر اساس ویسکوزیته نیز طبقه‌بندی می‌شوند. استاندارد ISO VG یکی از رایج‌ترین روش‌های دسته‌بندی روغن‌های هیدرولیک است که بر اساس گرانروی روغن در دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد انجام می‌شود. روغن‌های هیدرولیک با این استاندارد در رده‌های مختلفی مانند VG2، VG10، VG15، VG22، VG32، VG46، VG68، VG100 و حتی تا VG1500 تقسیم‌بندی می‌شوند. هرچه عدد VG بالاتر باشد، نشان‌دهنده گرانروی بالاتر روغن است. برخی از تولیدکنندگان روانکارها نیز دسته‌بندی‌های اختصاصی خود را دارند که ممکن است بر اساس نیازهای خاص صنایع مختلف از جمله خودروسازی و سیستم‌های هیدرولیک فرمان طراحی شده باشد.

روغن هیدرولیک فرمان و اهمیت آن در خودرو

در خودرویی که از سیستم فرمان هیدرولیک استفاده می‌کند، یکی از مایعات ضروری، روغن هیدرولیک فرمان است. این روغن در پمپ هیدرولیک برای تسهیل چرخش فرمان در جعبه‌فرمان‌های هیدرولیک به کار می‌رود و به عملکرد نرم و راحت فرمان کمک می‌کند. روغن هیدرولیک فرمان خودرو از نظر کیفیت در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرد، اما حساسیت این بخش به اندازه گیربکس‌های اتوماتیک نیست. با این حال، استفاده از روغن‌های با کیفیت بالا به منظور جلوگیری از آسیب به سیستم پمپ و فرمان هیدرولیک و افزایش عمر مفید آن توصیه می‌شود. روغن‌های هیدرولیک فرمان را می‌توان بر اساس نوع ترکیب و ساختار آن‌ها تقسیم‌بندی کرد. این تقسیم‌بندی شامل روغن‌های معدنی بر پایه نفت خام و روغن‌های سنتتیک است که با استفاده از ترکیبات شیمیایی تولید می‌شوند. همچنین، روغن هیدرولیک فرمان طبق استاندارد ISO VG بر اساس گرانروی در رده‌های مختلفی از ۲ تا ۱۵۰۰ طبقه‌بندی می‌شود. هر چه عدد VG بالاتر باشد، نشان‌دهنده گرانروی بیشتر و لایه روغن ضخیم‌تر است. قبل از خرید روغن هیدرولیک فرمان، بررسی تناسب و سازگاری آن با پمپ هیدرولیک فرمان یا گیربکس خودرو اهمیت دارد که این اطلاعات را می‌توان در دفترچه تعمیر و نگهداری خودرو یافت.

شناسایی روغن هیدرولیک فرمان در خودرو

برای شناسایی آسان روغن‌های مختلف مورد استفاده در خودرو، آن‌ها را به رنگ‌های خاصی تولید می‌کنند. به‌طور مثال، روغن ترمز معمولاً در رنگ‌های آبی و زرد موجود است. روغن هیدرولیک نیز به‌طور معمول مایعی شفاف و قرمز رنگ است که با گذشت زمان و استفاده، به دلیل جذب ناخالصی‌ها و آلودگی‌ها، به سمت تیره شدن می‌رود. روغن‌های هیدرولیک پایه نفتی بوی مشخص نفتی دارند، در حالی که روغن هیدرولیک سنتتیک فاقد بوی خاص است. در زمان سرویس دوره‌ای یا هنگام خرید خودرو دست دوم، اگر قطرات روغن هیدرولیک فرمان زیر خودرو مشاهده شود، به راحتی می‌توان نوع نشتی را با توجه به رنگ قرمز روغن شناسایی کرد، چرا که این روغن به‌خاطر رنگ خاص خود به راحتی از دیگر سیالات خودرو قابل تشخیص است.

نحوه تعویض روغن هیدرولیک فرمان خودرو

گاهی اوقات ممکن است فرمان هیدرولیک خودرو به مرور زمان سفت شده و کارایی خود را از دست بدهد. یکی از دلایل این مشکل خرابی بخش‌های داخلی پمپ هیدرولیک و جعبه‌فرمان است، اما یکی از دلایل دیگر می‌تواند کثیف شدن و کاهش کیفیت روغن هیدرولیک فرمان باشد. در چنین شرایطی اولین اقدام تعویض روغن هیدرولیک است. برای این کار، ابتدا باید روغن را از مخزن آن تخلیه کرد. برای راحتی کار، می‌توان خودرو را جک کرده تا فشاری روی چرخ‌ها نباشد. سپس شلنگ‌های متصل به پمپ هیدرولیک باز شده و سر آن‌ها را در ظرفی خالی قرار می‌دهیم. همچنین یک ظرف دیگر باید زیر پمپ هیدرولیک برای جمع‌آوری روغن ریخته‌شده قرار داده شود. پس از این، بدون روشن کردن موتور، فرمان را چندین بار به طرفین چرخانده تا روغن هیدرولیک از پمپ و جعبه‌فرمان تخلیه شود. برای اطمینان از تخلیه کامل روغن، می‌توان از پمپ باد برای خارج کردن باقیمانده روغن استفاده کرد. به یاد داشته باشید که روغن هیدرولیک باید هر یک تا دو سال تعویض شود، زیرا با جذب رطوبت و ناخالصی‌ها، کیفیت خود را از دست می‌دهد. همچنین، در هنگام خرید خودرو دست دوم، باید سلامت سیستم هیدرولیک فرمان را به دقت بررسی کنید، چرا که خرابی پمپ هیدرولیک همیشه دلیل مشکل نیست و ممکن است ایراد از جعبه‌فرمان باشد که هزینه‌های بیشتری را به دنبال دارد.

علائم و زمان تعویض روغن هیدرولیک فرمان خودرو

روغن هیدرولیک فرمان برخلاف تصور برخی افراد که آن را مایع با عمر نامحدود می‌دانند، در طول زمان نیاز به تعویض دارد. این روغن به دلیل جذب ناخالصی‌هایی مانند رطوبت، گردوغبار، براده‌های آهن از قطعات فلزی و همچنین افت کیفیت ناشی از فشار و دمای کاری بالا، به مرور زمان کیفیت خود را از دست می‌دهد. این مشکلات باعث کاهش عملکرد روغن در سیستم‌های هیدرولیک از جمله فرمان هیدرولیک و دیگر سیستم‌های خودرویی می‌شود. معمولاً خودروسازان زمان تعویض روغن هیدرولیک را در دفترچه راهنمای خودرو مشخص می‌کنند که معمولاً حدود دو سال است. علاوه بر این، برخی علائم ظاهری می‌توانند نشان‌دهنده زمان تعویض روغن باشند. تغییر رنگ روغن هیدرولیک و تیره شدن آن ناشی از جذب آلودگی‌ها، نشانه نیاز به تعویض است. در صورتی که روغن رنگ شیری پیدا کند، این به معنی جذب رطوبت و آب است که می‌تواند باعث اختلال در عملکرد و خرابی سیستم‌های هیدرولیک شود. همچنین، بوی سوختگی از روغن، غلیظ و سفت شدن آن، از دست دادن شفافیت و تیره شدن رنگ، و مشاهده براده‌های فلزی یا دیگر ناخالصی‌ها در روغن، از دیگر علائم نیاز به تعویض روغن هیدرولیک فرمان است. چون سیستم‌های هیدرولیک در فشار بالایی کار می‌کنند، حتی کوچک‌ترین ناخالصی‌ها می‌توانند باعث خرابی در قطعات مختلف شوند. برای حفظ سلامت سیستم، توصیه می‌شود که در سرویس‌های دوره‌ای یا قبل از سفر، به روغن هیدرولیک فرمان نیز توجه کنید.

زمان تعویض روغن هیدرولیک فرمان خودروهای ایرانی

زمان تعویض روغن هیدرولیک فرمان در خودروهای ایرانی معمولاً در دفترچه راهنمای خودرو مشخص شده است. این زمان و میزان کارکرد، حداکثر مدت زمانی است که می‌توان از روغن هیدرولیک استفاده کرد، اما همانطور که گفته شد، در سرویس‌های دوره‌ای باید سطح روغن در مخزن چک شود تا از خرابی آن جلوگیری شود. در صورتی که سطح روغن کاهش یابد، باید آن را تا حد مشخص پر کرد. برای خودروهای ایرانی، تعویض روغن هیدرولیک به شرح زیر است: برای پراید در حداکثر 50 هزار کیلومتر، برای پژو پارس، تیبا، دنا، سمند و کوییک در حداکثر 60 هزار کیلومتر، و برای پژو 206 در حداکثر 65 هزار کیلومتر کارکرد باید انجام شود.

علاوه بر این، بررسی میزان روغن هیدرولیک در گیربکس و پمپ هیدرولیک نیز بسیار اهمیت دارد. کمبود روغن در این سیستم‌ها می‌تواند باعث شنیده شدن صدای زوزه مانند از تسمه‌ها شود که در صورت عدم رسیدگی به آن، منجر به خرابی قطعات داخلی پمپ هیدرولیک خواهد شد. برای بررسی سطح روغن هیدرولیک، باید از گیج در گیربکس‌های اتوماتیک و از درپوش مخصوص در پمپ هیدرولیک استفاده کنید. همچنین باید توجه داشته باشید که هنگام بررسی روغن، در صورتی که موتور خودرو گرم باشد، از نشانگر HOT و در صورت سرد بودن موتور از نشانگر COLD استفاده کنید، چرا که روغن هیدرولیک در اثر حرارت کمی انبساط پیدا می‌کند. برای ارزیابی تمیزی و کیفیت روغن نیز می‌توان از یک دستمال کاغذی تمیز استفاده کرد؛ اگر رنگ روغن شفاف باشد و هیچ ناخالصی‌ای روی دستمال دیده نشود، نشان‌دهنده کیفیت مناسب روغن است.

نکات مهم برای خرید روغن هیدرولیک فرمان

هنگام خرید روغن هیدرولیک فرمان، انتخاب فروشگاه‌های معتبر از اهمیت بالایی برخوردار است. بازار پر از روغن‌های تقلبی و بی‌کیفیت است که می‌توانند به سیستم هیدرولیک خودرو آسیب بزنند و هزینه‌های تعمیرات سنگینی را به دنبال داشته باشند. بنابراین، بهتر است روغن هیدرولیک را از برندها و سازندگان معتبر خریداری کنیم که کیفیت آنها تضمین شده باشد. در انتخاب روغن هیدرولیک باید به بسته‌بندی محصول دقت کنیم، زیرا بسته‌بندی ضعیف معمولاً نشان‌دهنده کیفیت پایین است. استفاده از روغن‌های با کیفیت بالا نه تنها عمر مفید سیستم هیدرولیک فرمان را افزایش می‌دهد، بلکه از بروز مشکلات احتمالی در سیستم جلوگیری می‌کند. در بازار، برندهای مختلفی از روغن هیدرولیک موجود است که از معتبرترین آن‌ها می‌توان به "بهران"، "کاسپین"، "توتال"، "لوبریفینت"، "پارس"، "هراز"، "سمن شیمی"، "ایرانول"، "ماورکس"، "لیکومولی"، "مارک 1" و "پرستون" اشاره کرد. در ایران، برندهای روغن هیدرولیک ایرانی نیز از کیفیت مناسبی برخوردارند و می‌توان با اطمینان از آن‌ها برای سرویس دوره‌ای خودرو استفاده کرد. به‌علاوه، شرکت‌های تولیدکننده خودرو مانند ایران خودرو و سایپا نیز روغن‌های هیدرولیک مورد نیاز برای خودروهای تولیدی خود را عرضه می‌کنند که می‌توان به اصالت آن‌ها اطمینان داشت.

سخن پایانی

روغن هیدرولیک در بسیاری از ماشین‌آلات، از جمله پمپ هیدرولیک فرمان، جک‌های هیدرولیکی، کمک‌فنر موتورسیکلت‌ها و گیربکس‌های اتوماتیک استفاده می‌شود. این روغن‌ها با توجه به نوع کارکرد، دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند و بهتر است نوع مناسب هر دستگاه یا خودرویی را انتخاب کنیم. در خودروهایی با گیربکس اتوماتیک، ترانسفرکیس‌های خودروهای دودیفرانسیل و فرمان‌های هیدرولیک، استفاده از روغن هیدرولیک فرمان با کیفیت بالا و حجم مناسب ضروری است تا احتمال خرابی و آسیب‌دیدن قطعات کاهش یابد. همچنین باید توجه داشته باشیم که روغن هیدرولیک با گذشت زمان، به دلیل جذب ناخالصی‌ها مانند گرد و غبار، ذرات فلزی و رطوبت، کیفیت خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل، پس از اتمام عمر مفید آن، باید روغن هیدرولیک را با روغن جدید جایگزین کنیم تا عملکرد بهینه سیستم حفظ شود.امیداوریم این مطلب از وبسایت مرکز تجاری سپهر برای شما مفید واقع شده باشد .