تسمه‌ها، این قطعات ظریف اما حیاتی، نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح خودرو ایفا می‌کنند. آنها به عنوان واسطه‌ای بین اجزای مختلف موتور، نیروی محرکه را منتقل کرده و هماهنگی لازم بین قطعات را برقرار می‌سازند. با وجود اینکه تسمه‌ها کوچک هستند اما خرابی آن‌ها می‌تواند عواقب جدی برای موتور خودرو داشته باشد.

به طور کلی، انواع تسمه خودرو به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: تسمه تایمینگ و تسمه دینام. تسمه تایمینگ، قلب تپنده‌ی موتور محسوب می‌شود و وظیفه هماهنگ‌سازی حرکت میل‌لنگ و میل‌سوپاپ را بر عهده دارد. اگر این هماهنگی به هر دلیلی به هم بخورد، ممکن است سوپاپ‌ها به پیستون برخورد کرده و آسیب جدی به موتور وارد کنند. از طرف دیگر، تسمه دینام نیز نقش مهمی در عملکرد خودرو دارد. این تسمه، نیروی محرکه را از میل‌لنگ به قطعاتی مانند دینام، پمپ آب و کمپرسور کولر منتقل می‌کند.

تسمه‌ها با گذشت زمان، در اثر سایش و تغییرات دمایی، خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند و ممکن است ترک خورده یا پاره شوند. پارگی تسمه تایمینگ می‌تواند به موتور خودرو آسیب جدی وارد کند و هزینه‌های تعمیرات را به شدت افزایش دهد. همچنین، پارگی تسمه دینام باعث از کار افتادن برخی از تجهیزات جانبی خودرو می‌شود. به همین دلیل، تعویض به موقع تسمه‌ها بر اساس دستورالعمل‌های کارخانه سازنده بسیار مهم است.در این مقاله از مرکز تجاری سپهر،به طور مفصل به بررسی انواع تسمه خودرو میپردازیم.

عوامل موثر بر عمر مفید تسمه‌ها

عمر مفید تسمه‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• کیفیت تسمه: جنس و کیفیت تسمه تأثیر مستقیمی بر عمر مفید آن دارد.
• شرایط محیطی: دما، رطوبت و گرد و غبار می‌توانند بر عمر تسمه‌ها تاثیر بگذارند.
• نحوه رانندگی: رانندگی تهاجمی و شتاب‌گیری‌های ناگهانی باعث افزایش سایش تسمه‌ها می‌شود.
• تراز نبودن اجزای موتور: عدم تراز بودن اجزای موتور می‌تواند باعث ایجاد تنش اضافی بر روی تسمه‌ها شود.
• روغن ریزی: روغن ریزی از اجزای موتور می‌تواند باعث لغزش تسمه و در نهایت پارگی آن شود.

تسمه‌ها، اگرچه قطعات کوچکی هستند، اما نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح خودرو ایفا می‌کنند. تعویض به موقع تسمه‌ها و مراقبت از آن‌ها، باعث افزایش عمر مفید خودرو و کاهش هزینه‌های تعمیرات می‌شود. توصیه می‌شود که به طور مرتب خودرو خود را سرویس کرده و تسمه‌ها را در زمان مشخص شده توسط کارخانه سازنده تعویض کنید.

تسمه خودرو،  پل ارتباطی اجزای موتور

تسمه‌ها، نوارهای انعطاف‌پذیری هستند که در قلب موتور خودرو جای گرفته‌اند و نقش حیاتی در انتقال قدرت و هماهنگی عملکرد اجزای مختلف موتور ایفا می‌کنند. این قطعات، با اتصال به پولی‌ها و چرخ‌دنده‌ها، نیروی چرخشی موتور را به سایر قسمت‌های خودرو منتقل کرده و باعث عملکرد صحیح آن‌ها می‌شوند. جنس تسمه‌ها معمولاً از لاستیک‌های مقاوم و باکیفیت است که در برابر سایش و حرارت مقاوم هستند.

در واقع، تسمه‌ها مانند کمربندهایی هستند که اجزای مختلف موتور را به هم متصل کرده و هماهنگی لازم بین آن‌ها را برقرار می‌کنند. بدون وجود تسمه‌ها، بسیاری از قطعات خودرو مانند دینام، پمپ آب و کمپرسور کولر قادر به انجام وظایف خود نخواهند بود.

انواع تسمه خودرو

در خودروهای مدرن امروزی، از چند نوع تسمه مختلف استفاده می‌شود که در اینجا به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

تسمه پروانه، بهترین سیستم برای خنک‌کاری خودرو

تسمه پروانه، یکی از اجزای حیاتی در سیستم خنک‌کاری خودرو است که نقش مهمی در حفظ دمای مناسب موتور ایفا می‌کند. این تسمه با انتقال نیروی مکانیکی از موتور به پروانه، باعث چرخش پروانه و در نتیجه جریان یافتن هوا در اطراف رادیاتور می‌شود. این جریان هوا، گرمای تولید شده در موتور را جذب کرده و به بیرون هدایت می‌کند.

در برخی از خودروها، تسمه پروانه علاوه بر چرخاندن پروانه، وظیفه به حرکت درآوردن پمپ آب را نیز بر عهده دارد. پمپ آب، مایع خنک‌کننده را در مدار گردش کرده و باعث انتقال حرارت از موتور به رادیاتور می‌شود. بنابراین، تسمه پروانه در واقع نقش کلیدی در حفظ دمای ایده‌آل موتور ایفا می‌کند.

پارگی تسمه پروانه عواقب جدی برای موتور خودرو به همراه دارد. در صورت پارگی این تسمه، موتور به دلیل عدم خنک‌کاری مناسب، به شدت داغ شده و ممکن است دچار آسیب‌های جدی شود. از جمله عواقب پارگی تسمه پروانه می‌توان به جوش آوردن موتور، خرابی واشر سرسیلندر، کاهش عمر مفید موتور و افزایش مصرف سوخت اشاره کرد.

برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی، توصیه می‌شود که به طور مرتب وضعیت تسمه پروانه را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تعویض کنید. بهتر است این کار را در زمان سرویس دوره‌ای خودرو انجام دهید. همچنین، استفاده از تسمه‌های با کیفیت و مراجعه به مکانیک‌های ماهر برای تعویض تسمه، می‌تواند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند.

عمر مفید تسمه پروانه به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• کیفیت تسمه: جنس و کیفیت تسمه تأثیر مستقیمی بر عمر مفید آن دارد.
• شرایط محیطی: دما، رطوبت و گرد و غبار می‌توانند بر عمر تسمه‌ها تاثیر بگذارند.
• نحوه رانندگی: رانندگی تهاجمی و شتاب‌گیری‌های ناگهانی باعث افزایش سایش تسمه‌ها می‌شود.
• تراز نبودن اجزای موتور: عدم تراز بودن اجزای موتور می‌تواند باعث ایجاد تنش اضافی بر روی تسمه‌ها شود.
• روغن ریزی: روغن ریزی از اجزای موتور می‌تواند باعث لغزش تسمه و در نهایت پارگی آن شود.

نشانه‌های خرابی تسمه پروانه:

• شنیدن صداهای غیرعادی از زیر کاپوت
• کاهش قدرت موتور
• روشن نشدن خودرو
• نوسانات دور موتور
• بوی سوختن از زیر کاپوت

تسمه پروانه، اگرچه قطعه‌ای کوچک به نظر می‌رسد، اما نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح موتور خودرو ایفا می‌کند. با توجه به اهمیت این قطعه، توصیه می‌شود که به طور مرتب خودرو خود را سرویس کرده و تسمه‌ها را در زمان مشخص شده توسط کارخانه سازنده تعویض کنید.

تسمه تایم

اگر به قسمت جلویی یا کنار موتور و ناحیه زیر پوشش محفظه تایمینگ میل سوپاپ نگاه کنید، ممکن است یک تسمه دندانه‌دار به نام تسمه تایم مشاهده کنید که وظیفه ارتباط بین دنده میل سوپاپ و دنده سر میل‌لنگ را بر عهده دارد. گرچه در بسیاری از خودروهای جدید این تسمه با زنجیر جایگزین شده، اما هنوز بسیاری از خودروها، به ویژه مدل‌های داخلی، از تسمه تایم استفاده می‌کنند.

این تسمه از طریق چندین پولی به میل‌لنگ و میل‌سوپاپ متصل است و دو عملکرد اساسی دارد: اول اینکه میل‌سوپاپ را به حرکت در می‌آورد و دوم اینکه آن را به‌طور دقیق با میل‌لنگ هماهنگ نگه می‌دارد. این هماهنگی باعث می‌شود سوپاپ‌ها در زمان‌های مشخص باز و بسته شوند. به همین دلیل به این تسمه، تسمه تایمینگ گفته می‌شود، زیرا زمان‌بندی عملکرد سوپاپ‌ها را تنظیم و حفظ می‌کند.

تسمه تایم اصلی معمولاً پس از حدود ۱۰۰ هزار کیلومتر کارکرد دچار خرابی می‌شود، هرچند برخی مدل‌های باکیفیت‌تر می‌توانند تا ۱۵۰ هزار کیلومتر دوام داشته باشند. پیشنهاد می‌شود تسمه تایمینگ همراه با بلبرینگ تایم و هرزگرد آن به صورت همزمان تعویض شوند. حتی اگر بلبرینگ تایم به‌خوبی عمل می‌کند، بهتر است آن را تعویض کنید، زیرا احتمال خرابی آن قبل از زمان تعویض بعدی تسمه تایم وجود دارد و این می‌تواند منجر به آسیب به سوپاپ‌ها، سرسیلندر یا پیستون‌ها شود که هزینه‌های تعمیرات زیادی را به همراه خواهد داشت.

تسمه مارپیچی

تسمه مارپیچی، قطعه‌ای حیاتی در خودروهای امروزی است که نقش مهمی در انتقال قدرت موتور به اجزای مختلف خودرو ایفا می‌کند. این تسمه بلند و پیچ‌خورده، با عبور از روی چندین قرقره، نیروی محرکه را از میل‌لنگ به قطعاتی مانند دینام، پمپ آب، کمپرسور کولر و پمپ هیدرولیک فرمان منتقل می‌کند. به عبارت ساده‌تر، تسمه مارپیچی مانند یک کمربند محکم، اجزای مختلف موتور را به هم متصل کرده و هماهنگی لازم بین آن‌ها را برقرار می‌سازد.

این تسمه که با نام‌های دیگری مانند تسمه جانبی یا تسمه درایو نیز شناخته می‌شود، به دلیل شکل مارپیچ‌مانندش، اصطکاک بالایی با پولی‌ها ایجاد کرده و انتقال نیروی مؤثرتری را نسبت به تسمه‌های قدیمی‌تر فراهم می‌کند. شیارهای موجود بر روی سطح تسمه، تماس آن با پولی‌ها را افزایش داده و از لغزش آن جلوگیری می‌کند.

پارگی یا سایش بیش از حد تسمه مارپیچی می‌تواند عواقب جدی برای خودرو به همراه داشته باشد. از جمله این عواقب می‌توان به اختلال در سیستم برق خودرو، کاهش کارایی سیستم خنک‌کاری، از کار افتادن سیستم فرمان و تهویه مطبوع و در نهایت کاهش عمر موتور اشاره کرد.

عمر مفید تسمه مارپیچی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• کیفیت مواد اولیه: استفاده از مواد باکیفیت در ساخت تسمه، به طور مستقیم بر طول عمر آن تأثیر می‌گذارد.
• شرایط محیطی: دما، رطوبت و گرد و غبار می‌توانند باعث سایش زودهنگام تسمه شوند.
• نحوه رانندگی: رانندگی تهاجمی و شتاب‌گیری‌های ناگهانی، فشار بیشتری به تسمه وارد کرده و عمر آن را کاهش می‌دهد.
• تراز نبودن اجزای موتور: عدم تراز بودن اجزای موتور باعث ایجاد تنش اضافی بر روی تسمه و سایش زودهنگام آن می‌شود.
• روغن ریزی: روغن ریزی از اجزای موتور می‌تواند باعث لغزش تسمه و در نهایت پارگی آن شود.

نشانه‌های خرابی تسمه مارپیچی:

• شنیدن صداهای غیرعادی از زیر کاپوت
• کاهش قدرت موتور
• روشن نشدن خودرو
• نوسانات دور موتور
• بوی سوختن از زیر کاپوت
• از کار افتادن سیستم تهویه مطبوع
• مشکل در عملکرد پمپ هیدرولیک فرمان

برای حفظ عملکرد بهینه خودرو و جلوگیری از بروز مشکلات ناشی از خرابی تسمه مارپیچی، توصیه می‌شود که به طور مرتب وضعیت این قطعه را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تعویض کنید. همچنین، استفاده از تسمه‌های باکیفیت و مراجعه به مکانیک‌های ماهر برای تعویض تسمه، می‌تواند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند.

تسمه دینام

در برخی خودروها، تسمه مارپیچی وظیفه دارد تا به‌طور همزمان فولی هیدرولیک، کمپرسور، هرزگردها و دینام را به گردش درآورد. اما در مواقعی که به دلیل طراحی خاص موتور، این تسمه قادر به به حرکت درآوردن پولی دینام نباشد، یک تسمه دینام جداگانه برای این کار در نظر گرفته می‌شود.

برای مثال، در خودروهایی مانند پژو پارس، فقط از تسمه مارپیچی برای این منظور استفاده می‌شود، در حالی که خودروهایی مانند پراید و خانواده ساینا از تسمه دینام و کولر مجزا بهره می‌برند.

این تسمه کوچک تنها مسئول به حرکت درآوردن دینام است و بسته به طراحی موتور، ممکن است وظیفه حرکت پمپ هیدرولیک فرمان را نیز بر عهده داشته باشد. در صورت عدم وجود تسمه دینام، باتری خودرو قادر به شارژ نخواهد بود و دینام نمی‌تواند برق تولید کند، که این امر باعث عدم روشن شدن خودرو می‌شود.

زمان تعویض تسمه خودرو، کی باید تسمه ماشین را عوض کنیم؟

تسمه‌های خودرو، مانند هر قطعه مصرفی دیگری، عمر مفید مشخصی دارند و با گذشت زمان و استفاده، نیاز به تعویض پیدا می‌کنند. زمان تعویض تسمه‌ها به عوامل مختلفی از جمله نوع خودرو، کیفیت تسمه، شرایط رانندگی و توصیه‌های کارخانه سازنده بستگی دارد.

تسمه‌های خودرو، به ویژه تسمه تایم، نقش حیاتی در عملکرد صحیح موتور ایفا می‌کنند. پارگی یا سایش بیش از حد این تسمه‌ها می‌تواند به موتور خودرو آسیب جدی وارد کند. به عنوان مثال، پارگی تسمه تایم باعث برخورد پیستون‌ها با سوپاپ‌ها و در نتیجه خرابی جدی موتور می‌شود.به طور کلی، کارخانه سازنده هر خودرو، زمان مشخصی را برای تعویض تسمه تایم و دینام تعیین می‌کند. این زمان معمولاً بین 60 تا 100 هزار کیلومتر کارکرد یا هر 5 سال یکبار است. اما این مدت زمان می‌تواند بسته به نوع خودرو و شرایط استفاده از آن متفاوت باشد.

علاوه بر کیلومتر شمار، به علائم هشدار دهنده خرابی تسمه‌ها نیز توجه کنید. این علائم شامل صداهای غیرعادی از موتور، کاهش قدرت موتور، روشن نشدن خودرو، نوسانات دور موتور و بوی سوختن از زیر کاپوت می‌شود.

نتیجه‌گیری

تعویض به موقع انواع تسمه خودرو، به ویژه تسمه تایم، برای حفظ سلامت موتور خودرو بسیار مهم است. نادیده گرفتن این موضوع می‌تواند هزینه‌های تعمیرات را به شدت افزایش داده و حتی به طور کامل موتور خودرو را از کار بیندازد. بنابراین، توصیه می‌شود که به طور مرتب خودرو خود را سرویس کرده و تسمه‌ها را در زمان مشخص شده توسط کارخانه سازنده تعویض کنید.