1401/04/07
سیستم ترمز خودرو چیست
سیستم ترمز خودرو قطعاً از مهم ترین سیستم های خودرو است. سیستم ترمز میتواند خودرو را با هر سرعتی که باشد کنترل کند و آن را متوقف کند. در واقع اگر سیستم ترمز خودرو نبود نمیتوانستید با خیال راحت درون اتومبیل بنشینید و از رانندگی و جاده لذت ببرید.
پس میتوان گفت از سیستم های بسیار جالب ( از لحاظ عملکرد) و مهمی که در خودرو به کار رفته، سیستم ترمز خودرو است که امروز درباره نحوه عملکرد، اجزای تشکیل دهنده و موارد این چنین صحبت خواهیم کرد.
سیستم ترمز خودرو چگونه کار میکند
برای اینکه بخواهیم اتومبیل در حال حرکت را نگه داریم نیاز به یک نیروی زیاد داریم. خودرو ها وزن بسیار بالایی دارند و نگه داشتن آنها نیازمند یک سیستم ترمز قوی است.
ترمز ها دیسک هایی با صفحه های سرامیکی می باشند. که به یک صفحه می چسبند و باعث ایستادن خودرو می شوند. چرخ ها بر روی یک دیسک سوار میشوند. این دیسک یک صفحه است که لنت ها در دو طرف آن قرار دارند.
هنگامی که شما پدال ترمز را فشار می دهید این لنتها به دیسک می چسبد و اصطکاک ایجاد می کنند. این اصطکاک باعث میشود که نیروی حرکتی اتومبیل کاهش یابد و ماشین بایستد.
اما آیا کار به همین راحتی انجام می شود؟ این خودروی سنگین با همین نیروی کم پا متوقف میشود؟
باید گفت اصل کار در سیستم ترمز خوردو اتفاق می افتد. روغن ترمز می تواند نیرو را در داخل خود جمع کرده و فشرده کند و آن را منتقل کند، بنابراین هنگامی که شما پدال ترمز را فشار میدهید، روغن ترمز به لنت ها فشار وارد کرده و اتومبیل متوقف می شود.
انواع سیستم ترمز خودرو
ترمزها هم مدل‌های مختلفی دارند که البته هر ساله و به واسطه پیشرفت‌هایی که در صنعت خودرو و علوم مرتبط با آن اتفاق می‌افتد، به روزتر شده و حتی انواعی جدیدتر به آنها اضافه میشود. ضمن اینکه گاهی نیز به صورت ترکیبی کار میکنند و از چند مدل ترمز در یک خودرو سود برده میشود.
ترمز مکانیکی
میتوانیم بگوییم قدیمی ترین سیستم ترمز خودرو، ترمز مکانیکی است. همانطور که از نام این سیستم ترمز مشخص است، به صورت مکانیکی اتومبیل را متوقف می کنند.
این سیستم ها با استفاده از میله ها و فنر ها باعث می شود تا اتومبیل از حرکت بایستد. این سیستم‌ها امروزه چندان رایج نیستند و بیشتر در خودروهای قدیمی به چشم می‌خورند. ضمن اینکه کارکرد چندان مناسبی هم ندارند.
ترمز هیدرولیکی
ترمزی که امروزه در بیشتر اتومبیل ها مورد استفاده قرار میگیرد سیستم ترمز خودرو هیدرولیکی می باشد که با استفاده از روغن ترمز باعث ایجاد اصطکاک و ایستادن اتومبیل می شود. در واقع در این سیستم، روغن موتور به پیستون مستقر در چرخ ها منتقل میشود و در آنجا اصطکاک ایجاد میکند.
ترمز بادی یا پنوماتیک
شاید اسم ترمز بادی که می آید یاد ماشین های سنگین می افتید. درست است. این سیستم ترمز برای اتوبوس ها و کامیون ها استفاده میشود.
این ترمز ها به جای روغن از هوا استفاده می کنند و این به این دلیل است که قدرت هوا برای این کار بیشتر است و معمولا توسط یک کمپرس هوا این کار انجام می شود.
ترمز خلأ
در این سیستم ترمز، در لوله‌های ترمز خلأ ایجاد شده و همین خلأ، موجب حرکت لنتها و در نهایت ایجاد اصطکاک و ترمز میشود. از این مدل غالبا در قطارها استفاده میکنند.
ترمز مغناطیسی
در این مدل از قواعد الکترومغناطیس استفاده میشود. در واقع یک آهنربای همیشگی وظیفه دارد تا میدان مغناطیسی مورد نیاز را ایجاد کند. در نهایت اینکه نیروی ترمز به چرخها منتقل میشود. سایش و اصطکاک در این مدل وجود ندارد و در نتیجه عمر بالاتری خواهد داشت. چون یک تکنولوژی جدید است، فعلا رایج نیست. عملکرد این مدل به شدت بالاست.
ترمز الکتریکی
این مدل در خودروهای برقی مورد استفاده قرار میگیرد و به سه نوع پلاگین، بازیاب انرژی و مقاومتی یا رئوستاتیکی تقسیم میشود. در نوع پلاگین، به محض استفاده از پدال، چرخش موتور برعکس شده و ترمزگیری صورت میگیرد. در نوع دوم، به محض ترمز گرفتن، موتور الکتریکی وارد مد ژنراتوری شده و انرژی جنبشی چرخها را گرفته و تبدیل و ذخیره میکند. در نوع سوم، از یک مقاومت متغیر در مدار ترمز استفاده میشود.
آشنایی با ترمز دیسکی
ترمزهای کاسه‌ای، یک کاسه ترمز فلزی را شامل میشوند که مجموعه ترمز هر چرخ را در اختیار دارند. درون این کاسه ترمز، دو کفشک خمیده به سمت بیرون حرکت میکنند تا سرعت چرخش کاسه ترمز را که همراه چرخ دوران دارد، کم کنند. بدین ترتیب که شما پدال را فشار داده و روغن موتور موجود در پیستون‌های اصلی و فرعی، جابه‌جا شده و فشار بر کفشک‌های ترمز وارد میشود. این کفشک‌ها فلزی بوده و روی‌شان لنت های ترمز چسبانده یا پرچ میشوند.
برای اینکه لنت ترمز مقاومت خوبی برابر گرمای ایجاد شده ناشی از ترمز داشته باشد، آنها را غالباً از فایبرگلاس یا مواد نیمه‌فلزی می‌سازند تا ماندگاری بیشتری داشته باشند.
اجزای ترمز ماشین
سیستم ترمز ماشین از قطعات زیادی برای ایفای نقش خود تشکیل شده است.
دال ترمز و اهرم بندی آن
بوستر ترمز
پمپ اصلی ترمز
روغن ترمز و مخزن آن
شیلنگ خلاء
بوستر ترمز
لوله های انتقال روغن ترمز به چرخها
سیلندر (پمپ) ترمز چرخها
لنت های ترمز
دیسک ها و کاسه های ترمز چرخها
اهرم و مکانیسم ترمز دستی
هنگامی که ترمز می گیریم ، تمامی این قطعات درگیر خواهند شد.
ای بی اس چیست؟
خودروهایی که فاقد ترمز ای بی اس می باشند وقتی راننده پای خود را بطور ناگهانی روی پدال ترمز فشار دهد در صورتی که جاده لغزنده باشد چرخ های خودرو قفل شده و راننده کنترل خودرو را از دست خواهد داد ، همه کسانی که تجربه رانندگی با اتومبیل به خصوص در جاده های خیس و لغزنده را دارند به خوبی می دانند که در این شرایط چقدر کنترل خودرو مشکل است و تا چه اندازه خطر سر خوردن به خصوص هنگام ترمزهای ناگهانی وجود دارد که کمترین نتیجه آن انحراف خودرو به بیرون جاده است.
رانندگان با تجربه می دانند برای اینکه چرخ هایشان روی زمین خیس و لغزنده سر نخورد باید با سرعتی حرکت کنند که تا حد امکان نیاز به ترمزگیری شدید پیدا نکنند و اگر ناچار به ترمزگیری شدید بودند باید پدال ترمز را مکررا فشار داده و رها کنند تا چرخهای خودرو قفل نشود چرا که در صورت قفل شدن چرخ ها ، دیگر کنترل خودرو از دست آنها خارج میشود.
اما ترمزهای ای بی اس، در بيان ساده دستگاهي الکترونيکی هستند که در هنگام ترمزگيری باکنترل فشار (قطع و وصل کردن فشار) هيدروليک در کسری از ثانيه ارتباط لنت با ديسک يا کاسه را برقرار و قطع می کنند و تکرار سريع و مداوم اين عمل باعث از ميان رفتن حالت بلوکه کردن يا قفل کردن ترمزها می شود.
اهميت ترمزهای ای بی اس نيز بيشتر در سطوح خيس و لغزنده يا ترمزگيري در سرعت‌هاي بالا نمايان مي‌شود.
ترمز دیسکی بهتر است یا کاسه ای؟
تمامی خودروها یا دارای سیستم ترمز دیسکی هستند یا کاسه‌ای. این ترمز دیسکی و کاسه‌ای مربوط به چرخهای خودرو است و ربطی به کل سیستم ترمز خودرو ندارد. ترمز دیسکی و کاسه‌ای ساختار و عملکرد متفاوتی دارند.
ترمزهای کاسه‌ای به توپی چرخ وصل میشود و همراه با حرکت لاستیک‌ها می‌چرخد. هنگام ترمزگیری، قطعات کفشکی این ترمزها به کاسه ترمز ساییده و با ایجاد اصطکاک باعث توقف خودرو میشود.
در ترمز دیسکی به‌جای کاسه ترمز، دیسک چرخان وجود دارد و به‌جای کفشک هم لنت ترمز. این دیسک در هنگام حرکت چرخ همراه با آن حرکت میکند. در هنگام ترمزگیری، این لنتها به دیسک ترمز فشار می‌آورد و خودرو را متوقف میکند. ترمزهای دیسکی گران‌تر از مدل کاسه‌ای است و عملکرد بهتری هم دارد.
مزایا و معایب ترمز دیسکی
بیشتر خودروسازان ترجیح میدهند از مدل دیسکی در ترمزهای مربوط به چرخها استفاده کنند. نحوه کارکردش را هم که توضیح دادیم. این مدل ابتدا در خودروهای سبک به کار رفت و تنها روی چرخهای جلو. اما به مرور زمان که مزیت‌های خودش را نشان داد، استفاده از آن گسترش یافت. اتومبیل‌های جدید معمولا از سیستم دیسکی روی هر چهار چرخ استفاده میکنند. حالا در اینجا می‌خواهیم ببینیم این نوع ترمز چه مزیت‌ها و چه معایبی دارد
مزایای ترمز دیسکی
صدای کمتری ایجاد میکند
♦ در هر دو لنت ساییدگی مساوی مشاهده می‌کنیم
♦ شتاب منفی بیشتری دارد
♦ صدای کمتری ایجاد میکند
♦ کیفیت ترمز به نسبت سرعت در طول ترمز تغییر نکرده و ثابت است
♦ نسبت به ساییدگی حساسیت کمتری دارد
♦ گرمای کمتری را هم جذب میکند
معایب ترمز دیسکی
♦ در مقابل رطوبت حساس است
♦ در مقابل گرد و غبار حساس است
♦ برای ترمز کردن خیلی باید نیرو صرف کند
♦ قیمت بیشتری دارد
انواع ترمز دیسکی
- نوع ارگانیک
- نوع فلزی و نیمه فلزی
- نوع سرامیکی
اگر میخواهید به صورت دقیق تر از انواع ترمز های دیسکی و بلایی که بر سر محیط زیست می آورند، اطلاع پیداکنید پیشنهاد میکنم مقاله انواع لنت ترمز را مطالعه کنید.
آشنایی با ترمز کاسه ای
ترمزهای کاسه‌ای از چدن ساخته شده‌اند و به علت شکل کاسه‌ای به ترمز کاسه‌ای معروف هستند
تمامی قطعات ترمز در محدوده کاسه (درام) قرار دارند
تا اوایل دهه ۷۰ میلادی شما قادر به خریداری اتومبیلی بودید که برای تمامی چرخهای آن ترمز کاسه‌ای درنظر گرفته شده بود، ولی در حال حاضر از این سیستم برای چرخهای عقب خودروها و کامیون‌های ارزان قیمت استفاده میشود.
دلیل استفاده از ترمز کاسه ای ارزان بودن و سبک بودن آن است. اما مشکل عمده آن بالا رفتن سریع حرارت در آن، درنتیجه عملکرد نامناسب در دمای بالا است.
علائم خرابی سیستم ترمز
تا اینجا میزان اهمیت سیستم ترمز را درک کردیم. اما عواملی که باعث خراب شدن سیستم ترمز میشود شامل؛ شرایط بد آب و هوایی، رانندگی های پر خطر، ترمز های ناگهانی، نوع خودرو، کیفیت ترمز و عوامل دیگری است.
همچنین بی توجهی راننده، داغ شدن بیش از حد لنت ترمز، آسیب دیدگی بیش از حد لنت ترمز، آسیب دیدگی دیسک روتر، نشتی مایع هیدرولیک، رانندگی در آب و گل و لای و بارگیری بیش از حد خودرو میتواند از دلایل خرابی ترمز باشد.
اما قبل از اینکه اتفاقی بیافتد باید سلامت سیستم ترمز را تأمین کنیم. در ادامه علائمی که نشان میدهد سیستم ترمز خودرو دچار نقص شده و نیاز به رسیدگی دارد را بیان می کنیم:
صدای خُردشدن، ساییده‌شدن یا زوزه‌کشیدن
یکی از نشانه‌های کاملا مشخص خرابی ترمز، صدای خرد‌شدن یا ساییده‌شدن است. شنیدن این صدا ممکن است دو دلیل داشته باشد.
1- زمان تعویض لنت ترمز فرا رسیده
2- لنت‌های ترمز آن‌قدر نازک شده‌اند که قسمت‌های فلزی سیستم ترمز دارند هم دارند ساییده میشوند
روشن شدن چراغ نشانگر ای بی اس
اگر چراغ سیستم ترمز ای‌بی‌اس روشن شد، فورا باید به مکانیک مراجعه کنید.
این چراغ چندین مشکل احتمالی را نشان میدهد، بنابراین بهتر است نزد مکانیک بروید تا آن را چک کند و ایراد اصلی را تشخیص دهد. اگر این کار را به‌موقع انجام دهید از تبدیل آن به مشکلی بزرگ‌تر جلوگیری می‌کنید
کشیده شدن خودرو
وقتی ترمز می‌گیرید ماشین نباید به طرفین کشیده شود. اگر حس می‌کنید در هنگام ترمزکردن، ماشین به یک طرف کشیده میشود، ممکن است لنت‌های ترمز به‌شکل ناموزون ساییده شده باشند. البته این احتمال هم وجود دارد که دلیل آن وجود پسماند در مایع ترمز یا گیرکردن سیلندر ترمز باشد
لرزش غیرعادی
اگر زمانی که ترمز می‌کنید، یک لرزش غیرعادی در پدال ترمز یا جای دیگری از ماشین حس می‌کنید، ترمز خودرو ایراد پیدا کرده است. این مشکل عموما به‌دلیل خراشیدگی یا تاب‌برداشتن روتورهای ترمز ایجاد میشود
سفت‌نبودن پدال ترمز
اگر حس می‌کنید باید پدال ترمز را به سمت کف ماشین پایین‌تر ببرید تا ترمز بگیرید، یا اگر حس می‌کنید پدال پایین‌تر از جایی قرار گرفته است که باید باشد، احتمالا لنتها کاملا فرسوده شده‌اند. البته دو احتمال دیگر هم وجود دارند که هر دو خطرناک‌ترند. یکی اینکه ممکن است هوا در لوله‌های ترمز وجود داشته باشد و دیگر اینکه، روغن ترمز نشت کرده است. این مشکلات را جدی بگیرید
نظرات کاربران