آشنایی با اجزای سیستم گازسوز خودرو

استفاده از سوخت بنزین در کنار هزینه‌های بالا و آلودگی‌های زیست‌محیطی، باعث شده است برخی از کشورها به سوخت‌های جایگزین با قیمت کمتر و آلایندگی پایین‌تر روی بیاورند. خوشبختانه، کشور ما یکی از بزرگ‌ترین منابع گازی جهان را در اختیار دارد و از پتانسیل بالایی در استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان منبع تأمین‌کننده انرژی خودروهای احتراقی برخوردار است. چند سال پیش، استفاده از سوخت گاز طبیعی در خودروهای تولید داخل آغاز شد و بسیاری از این محصولات با سیستم احتراقی دوگانه‌سوز بنزین – گاز طبیعی CNG به بازار راه یافتند. همچنین، برخی کارگاه‌های مجاز و غیرمجاز نیز رو به گازسوزکردن خودروهای بنزینی  موجود آوردند.

در حال حاضر، بسیاری از خودروهای تولید داخل به‌صورت دوگانه‌سوز در کشور مشغول تردد هستند و ایستگاه‌های سوخت‌گیری متعددی نیز در جاده‌های سراسر ایران به این نوع خودروها خدمت‌رسانی می‌کنند. با توجه به این موضوع، برای آشنایی بیشتر با سیستم گازسوز خودرو یا CNG، نگاهی به اجزای آن می‌اندازیم.

سیستم گازسوز خودرو از چندین قسمت تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در عملکرد کلی این سیستم دارند. برخی از اجزای اصلی سیستم گازسوز خودرو عبارت‌اند از:

1. مخزن گاز: این بخش از سیستم شامل مخزنی است که در آن گاز فشرده شده به عنوان سوخت برای خودرو ذخیره می‌شود.

2. شیر ایمنی: این قطعه به منظور جلوگیری از خروج گاز در صورت پاره شدن لوله گاز یا خرابی دیگر، در سیستم گازسوز استفاده می‌شود.

3. رگولاتور: این بخش از سیستم مسئول تضمین فشار مطلوب گاز و تزریق آن به موتور خودرو است.

4. تزریق کننده: این قطعه برای تزریق گاز به موتور به کار می‌رود.

5. سوئیچ: این بخش جهت تغییر سوخت از بنزین به گاز در خودرو استفاده می‌شود.

6. لوله های گاز: این قطعات وظیفه انتقال گاز از مخزن گاز به تزریق کننده را دارند.

7. سنسورها: سنسورها در سیستم گازسوز برای انتقال اطلاعات به کامپیوتر خودرو جهت کنترل بهینه فشار و سوخت گاز، دمای داخل موتور و ... به کار می‌روند.

بیشتر بخوانید : دلایل کاهش شتاب خودرو چیست؟

مخزن گاز

مخزن گاز (DHS) یکی از اجزای سیستم سوخت رسانی خودروهای مجهز به موتور‌های CNG و LPG است. DHS در واقع یک مخزن فشار قوی است که برای ذخیره گاز فشرده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مخزن از جنس فولادی است و دارای شکل هندسی استوانه‌ای با دربی برای دسترسی به داخل مخزن است.

وظیفه DHS این است که گاز فشرده را در فشار بالا نگه دارد تا بتواند به موتور خودرو ارسال شود و در حین رانندگی برای سوخت رسانی به موتور استفاده شود. DHS دارای سیستم ایمنی مخصوصی است که در صورت وجود هرگونه خطر احتمالی مانند نشت، افزایش فشار، دمای بالا و ...، به طور خودکار ایمن میشود .

موتور خودرو با استفاده از سوخت گازی، در مقایسه با سوخت بنزینی، کمتر به محیط زیست آسیب وارد می‌کند و همچنین قابلیت اقتصادی بیشتری نیز دارد.

شیر مخزن

شیر مخزن در سیستم سوخت رسانی گاز در خودرو عملکرد مهمی دارد. هدف اصلی این شیر، کنترل جریان سوخت و جلوگیری از نفوذ سوخت از مخزن در شرایطی است که خودرو در حال توقف یا تعویض سوخت است.

شیر مخزن در سیستم سوخت رسانی گاز به صورت خودکار فعال می شود و زمانی که میزان سوخت در مخزن به حداقل خود رسید، عملکرد آن قطع می شود تا باعث جلوگیری از خرابی موتور و کاهش بازدهی سوخت شود.

در برخی خودروها، شیر مخزن به صورت دستی نیز قابل کنترل است و راننده می تواند با باز و بسته کردن آن، کنترل جریان سوخت را به دست بگیرد.

معمولاً شیر مخزن در سیستم سوخت رسانی گاز با استفاده از پمپ سوخت کنترل می شود، که با قرار دادن فشار در لوله های سوخت، جریان سوخت را تنظیم می کند.

شیر سوخت‌گیری سی ان جی (پرکن)

شیر سوخت‌گیری (پرکن) در سیستم گازسوز خودرو، به عنوان یکی از قطعات مهم، برای پر کردن مخزن سوخت گاز از طریق شبکه تامین گاز روی خودرو نصب می شود. هدف اصلی این شیر، جلوگیری از نفوذ گاز شهری به داخل مخزن سوخت گاز و تضمین ایمنی در فرآیند پر کردن مخزن است.

شیر سوخت‌گیری در سیستم گازسوز با جریان سنج گاز و توزیع کننده سوخت به صورت خودکار کنترل می‌شود و در صورتی که جریان گاز شهری متوقف شود، عملکرد آن قطع می‌شود تا نفوذ گاز به داخل مخزن سوخت گاز و خطر انفجار مخزن به وجود نیاید.

برای پر کردن مخزن سوخت گاز در سیستم گازسوز، ابتدا شیر سوخت‌گیری را باز کرده و سپس با استفاده از پمپ سوخت، گاز را به داخل مخزن سوخت گاز شارژ می کنیم. در این فرآیند، شیر سوخت‌گیری نقش مهمی در جلوگیری از نفوذ گاز شهری و تضمین ایمنی در فرآیند پر کردن مخزن دارد.

رگلاتور

رگلاتور در سیستم گاز سوز خودرو، قطعه‌ای است که از ورودی گاز فشرده به سیستم گازسوز، فشار را کنترل می‌کند. هدف اصلی رگلاتور، تامین فشار مناسب برای جریان گاز و کنترل مصرف سوخت در خودرو است.

رگلاتور به صورت خودکار عمل می‌کند و با کنترل فشار خروجی، جریان گاز را بهینه می‌کند. در صورتی که فشار خروجی از حد مجاز بیشتر شود، رگلاتور به طور خودکار فشار را کاهش داده و در صورتی که فشار خروجی کمتر از حد مجاز شود، رگلاتور به طور خودکار فشار را افزایش می‌دهد.

رگلاتور در سیستم گاز سوز خودرو به عنوان یکی از قطعات اصلی، نقش مهمی در کنترل فشار گاز و کنترل مصرف سوخت دارد. همچنین، رگلاتور با کنترل فشار خروجی، ایمنی بیشتری را به سیستم گازسوز فراهم می‌کند و جلوگیری از نفوذ گاز به داخل مخزن سوخت را نیز تضمین می‌کند.

شیر دستی درون محفظه موتور

شیر دستی درون محفظه موتور در سیستم گازسوز خودرو، به عنوان یکی از قطعات اصلی، برای کنترل جریان سوخت و قطع کردن جریان گاز در صورت بروز نقص در سیستم، نصب می‌شود. هدف اصلی این شیر، جلوگیری از خرابی موتور و تأمین ایمنی در سیستم گازسوز است.

شیر دستی درون محفظه موتور به صورت دستی کنترل می‌شود و در صورت بروز نقص در سیستم گازسوز، می‌توان با باز و بسته کردن آن، جریان گاز را قطع کرد. همچنین، در برخی موارد، شیر دستی به صورت خودکار نیز فعال می‌شود و در صورت بروز نقص در سیستم گازسوز، جریان سوخت به طور خودکار قطع می‌شود.

شیر دستی درون محفظه موتور در سیستم گازسوز به عنوان یکی از قطعات اصلی، نقش مهمی در کنترل جریان گاز سوخت و تضمین ایمنی در سیستم گازسوز دارد. همچنین، با قطع کردن جریان گاز در صورت بروز نقص در سیستم، این شیر به تأمین ایمنی و جلوگیری از خرابی موتور کمک می‌کند.

لوله‌های فشار قوی

لوله های فشار قوی در سیستم گازسوز خودرو، برای جابجایی گاز فشرده به ازای نیاز سیستم در محل‌های مختلف از جمله باک و کاربوراتور و یا اینژکتور استفاده می شود. این لوله‌ها از جنس فولاد ضد زنگ یا پلیمری بوده و دارای تحمل فشار بالایی هستند.

لوله‌های فشار قوی در سیستم گازسوز خودرو، با فشار گاز تحت فشار شارژ می‌شوند و به داخل باک سوخت گاز و یا کاربوراتور و یا اینژکتور منتقل می‌شوند. در این سیستم، لوله‌ها برای جریان گاز رو به روی فشار و اتلاف فشار، با هدف کاهش فشار و کاهش راندمان همراه هستند.

این لوله‌ها از جنس فولاد ضد زنگ یا پلیمری بوده و عمر طولانی دارند. همچنین، به دلیل تحمل فشار بالا، جنس و کیفیت این لوله‌ها بسیار مهم است. به طور کلی، لوله‌های فشار قوی در سیستم گازسوز خودرو برای جابجایی گاز به منظور تأمین سوخت به موتور، نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

ریل انژکتور گاز

ریل انژکتور گاز در سیستم گازسوز خودرو، به عنوان یکی از قطعات مهم، برای تأمین جریان گاز و کنترل جریان سوخت در این سیستم استفاده می‌شود. ریل انژکتور گاز، لوله‌ای است که از مخزن سوخت گاز شروع می‌شود و تا سر انژکتور در داخل محفظه موتور کشیده می‌شود.

ریل انژکتور گاز، جریانی منظم از سوخت به انجکتورها تأمین کرده و برای کنترل مصرف سوخت، جریان سوخت را به طور دقیق کنترل می‌کند. ریل انژکتور گاز با فشار گاز تحت فشار شارژ می‌شود و در این فرآیند، جریان گاز را به داخل انژکتور هدایت می‌کند.

ریل انژکتور گاز در سیستم گازسوز خودرو با کنترل جریان گاز، به تضمین ایمنی و کنترل مصرف سوخت کمک می‌کند. همچنین، این قطعه در سیستم گازسوز به عنوان یکی از قطعات اصلی، نقش مهمی در تأمین جریان سوخت به موتور ایفا می‌کند و کنترل دقیق جریان سوخت را تضمین می‌کند.

حتما بخوانید : دلایل خاموش شدن خودروی در حال حرکت، در جا و در هنگام ترمز کردن

فیلتر گاز

فیلتر گاز در سیستم گازسوز خودرو، به عنوان یکی از قطعات مهم، برای جداسازی ذرات بزرگ و آلودگی‌ها از جریان گاز سوخت استفاده می‌شود. هدف اصلی فیلتر گاز، جلوگیری از ورود آلودگی‌ها و ذرات بزرگ به داخل سیستم گازسوز و تضمین عملکرد بهینه سیستم است.

فیلتر گاز در سیستم گازسوز خودرو معمولاً در نزدیکی مخزن سوخت گاز نصب می‌شود و جریان گاز را به داخل فیلتر هدایت می‌کند. در این فرآیند، فیلتر جریان گاز را تصفیه کرده و ذرات بزرگ و آلودگی‌ها را جدا می‌کند.

فیلتر گاز در سیستم گازسوز خودرو، به عنوان یکی از قطعات اصلی، نقش مهمی در حفظ عملکرد بهینه سیستم گازسوز خودرو دارد. همچنین، با کاهش ذرات بزرگ و آلودگی‌ها، عمر مفید سایر قطعات در سیستم گازسوز مانند انژکتور را نیز افزایش می‌دهد. بنابراین، استفاده از فیلتر گاز در سیستم گازسوز خودرو، به تضمین عملکرد بهینه سیستم و افزایش عمر مفید قطعات کمک می‌کند.

نشان‌گر فشار

نشانگر فشار در سیستم گازسوز خودرو به عنوان یکی از نشانه‌های مهم و حیاتی برای عملکرد صحیح خودرو استفاده می‌شود. اگر این نشانگر روشن شود، به احتمال زیاد یعنی فشار گاز در سیستم کم است.

این مسئله ممکن است به دلیل مشکلات مختلفی همچون نشتی در سیستم گازسوز، افت فشار در مسیر سوخت، یا کاهش کیفیت سوخت باشد. در صورتی که این نشانگر روشن شده باشد، بهتر است در اولین فرصت به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کرده و مشکل را برطرف کنید. عدم رفع این مشکل می‌تواند منجر به آسیب به قطعات مختلف موتور و خرابی‌های بیشتر شود.

نازل

نازل در سیستم گازسوز خودرو، قطعه‌ای است که مسئول افزایش فشار گاز و تزریق آن به داخل موتور است. نازل در قسمت پایینی سیستم گازسوز قرار دارد و سوخت را به صورت قطراتی به داخل موتور تزریق می‌کند.

در سیستم گازسوز، نازل‌ها باید به صورت منظم تعویض شوند. عدم تعویض نازل‌ها می‌تواند باعث کاهش کارایی موتور، افزایش مصرف سوخت و حتی خرابی سیستم گازسوز شود.

بسته به نوع موتور و سیستم گازسوز خودرو، انواع مختلفی از نازل‌ها وجود دارند. نازل‌های مختلف برای تزریق سوخت به داخل موتور با فشار و دمای متفاوت طراحی شده‌اند. همچنین، نازل‌ها بر اساس جریان سوخت و اندازه قطر آن نیز متفاوت هستند.

امولاتور

امولاتور در سیستم گازسوز خودرو، دستگاهی است که برای تنظیم و کنترل میزان گاز خروجی از مخزن گاز استفاده می‌شود. این دستگاه به عنوان یکی از قطعات حیاتی در سیستم گازسوز خودرو به کار می‌رود.

وظیفه اصلی امولاتور، تأمین فشار ثابت و پایدار گاز در سیستم گازسوز است. با تأمین فشار مناسب از طریق این دستگاه، میزان گاز ورودی به موتور به صورت قابل قبولی کنترل می‌شود و عملکرد موتور بهینه‌تر می‌شود. علاوه بر این، امولاتور نقش محافظتی هم در سیستم گازسوز دارد و از ورود گاز به خودرو در شرایط نامطلوب به دلیل نوسانات فشار جلوگیری می‌کند.

به طور کلی، امولاتور به صورت مستقیم با مخزن گاز و سیستم گازسوز خودرو ارتباط دارد و برای عملکرد صحیح سیستم گازسوز، نیاز به کنترل و تنظیم مناسب دارد. در صورتی که امولاتور خراب شود، ممکن است باعث افزایش مصرف سوخت و کاهش عملکرد موتور شود.

کلید تغییر وضعیت

کلید تغییر وضعیت سوخت در سیستم گازسوز خودرو عموماً در داخل کابین خودرو قرار دارد. این کلید معمولاً با عنوان "Switch" یا "Fuel Switch" شناخته می‌شود. با استفاده از این کلید، می‌توانید بین حالت‌های سوخت گاز و سوخت بنزین سوئیچ کنید. همچنین، برخی از خودروهای دیجیتالی هم می‌توانند این کار را از طریق نمایشگر به شما نشان دهند. مهم است که قبل از استفاده از این کلید، دستورالعمل‌های تغییر وضعیت سوخت را برای خودرو خود برنامه ریزی کنید و مطمئن شوید که این عملیات به درستی انجام می‌شود.

آیا میتوان به صورت دستی سیستم گاز سوز روی خودرو نصب کرد ؟

نصب سیستم گازسوز بر روی خودرو باید توسط فنی کاران مجرب و با مهارت انجام شود. نصب دستی سیستم گازسوز به دلیل پیچیدگی فنی و مسائل ایمنی پیشنهاد نمی‌شود. علاوه بر این، نصب غیرمجاز سیستم گازسوز باعث خطرات جدی برای خودرو و محیط زیست می‌شود. برای نصب سیستم گازسوز روی خودرو، بهتر است به فروشندگان و نصابان رسمی و مجاز مراجعه کنید و راهنمایی و مشاوره لازم را دریافت کنید.

کلام آخر

در این مطلب به برسی کامل سیستم سوخت رسانی خودرو های گازسوز پرداختیم.این سیستم دارای چند جز اصلی میباشد که هر کدام از این قطعات وظیفه مهمی دارند و خرابی هرکدام از آنها ممکن است موجب به وجود آمدن خطرات جدی بشوند . از مهم ترین مزیت های سیستم گازسوز میتوان به کاهش آلودگی هوا و کاهش هزینه سوخت اشاره کرد .